Дәлдікке акцент

Мен атымның дұрыс жазылғанын қалаймын. Адамдар әдетте жасайды. Әсіресе, олардың есімі газетке шыққанда. Ұзақ уақыт бұрын, сонау 20-шы ғасырда, менің есімде келесідей болған пікір есімде: сіз менің атымды дұрыс жазсаңыз, мен туралы не жазғаныңыз маған бәрібір.

Шындығында, біреудің атын дұрыс жазудың этикалық мәні бар деп ойлаймын. Өйткені, этикалық журналистиканың негізгі элементі дәлдікті қамтиды. Біреудің атын қате жазу қателікке әкеледі. Сондықтан біреудің аты-жөнін біле тұра қате жазған газет қате жариялайды және этикаға жатпайды деп қарастырылуы мүмкін.

Қарапайым жеткілікті, солай ма? Мүмкін, көрінетіндей қарапайым емес шығар. Кем дегенде, менің атыма немесе басқаларға ұнайтынына келгенде. Көрдіңіз бе, менің фамилиям дұрыс жазылуы үшін екпін белгісін қажет етеді.

Екінші «o» үстіндегі қысқа қиғаш сызыққа назар аударыңыз. Оны а деп те атайды диакритикалық белгі . Бұл белгі болмаса, мен тыныс белгісі немесе ішектің бір бөлігі боламын: тоқ ішек. Бұл дұрыс емес емле ғана емес, кейбіреулер Шекспирдің «кез келген басқа атаудағы раушан гүлі» туралы не айтса да, мұрындарын мыжып тастауы мүмкін.

Оның үстіне бұл менің атым. Аллан Сигал, редактор ретінде The New York Times , мен оның фамилиясын байқамай қате жазып жібергенімде: «Бұл бейшара, бірақ менікі» деп маған электрондық пошта жіберді.

Өйткені, атаулар маңызды. Сөздердің дұрыс жазылуы маңызды.

Ендеше, бұл мәселені қазір көтеруге не түрткі болды? Өйткені, мен өмір бойы өз атыммен емле/дәлдік күресімен күресіп келемін. Кез келген уақытта және қай жерде болса да, менің атымның екінші «o» үстінде өткір екпін белгісі бар екеніне көз жеткізуге тырыстым.

Жақында осындай жағдайға тап болған бір тілші менің кеңесімді сұрап, тақырыпқа деген қызығушылығымды оятты. Бір деңгейде бұл салыстырмалы түрде қарапайым мәселе - атаудағы әріптің үстіндегі қарапайым белгі. Шын мәнінде, бұл көптеген өлшемдері бар мәселе: этика, әртүрлілік, дәлдік, технология, жүйелілік және дәстүр.

Жауап іздеу үшін мен алдымен бұрын кеңескен бірнеше сөз шеберлеріне жүгіндім: Норма Голдштейн , Associated Press стиль кітабының редакторы және Джон Макинтайр , көшірме үстелінің AME мекенжайы Күн Балтимордағы және президенті Американдық көшірме редакторлары қоғамы .

Мен олардың екеуінен екпін белгілерін және басқа диакритикалық белгілерді қолдану туралы сұрадым екпін белгісі , умлаут және т.б., сондай-ақ оларды пайдалануды реттейтін стандарттар туралы олардың көзқарастары.

МакИнтайрдың жауабы тез және қысқа болды: «Бұл тәртіпсіздік». Ол телефонмен сұхбатында екпін белгілерін қолдану бірқатар қиындықтар туғызатынын түсіндірді. Олар осындай белгілерді сым қызметтері арқылы беруді, оларды жаңалықтар бөлмесінің әртүрлі компьютерлік жүйелерімен көрсетуді және олар қазірдің өзінде шамадан тыс жүктелген көшірме үстелдерінен қажет ететін арнайы өңдеуді қамтиды. Екпін белгілерін пайдалану сонымен қатар көптеген мекемелерде, соның ішінде жаңалықтар бөлімдерінде жағымсыз күш болып табылатын өзгерісті білдіреді.

«Жаңалықтар бөлмесіндегі адамдар өзгерістерге өте төзімді», - деді ол. «Екпін белгілерімен күресу әдісі одан да көп қарсылық тудырады. Олардың көзқарасы: «Біз өзгерістерді ұнатпаймыз және сіз үшін ерекшелік жасамаймыз».

Голдштейн маған электрондық пошта арқылы AP өзінің жалпы сымдарында диакритикалық белгілерді қолданбайды, дегенмен оның кейбір әлемдік сымдары, әсіресе Латын Америкасында қолданады.

«Біз екпін белгілерін пайдаланбаймыз, себебі олар кейбір газет компьютерлерінде бұрмаланған көшірмелерді тудырады. (Біз оларды «өткізбейтін таңбалар деп санаймыз.)» деп жазды ол маған жіберген алғашқы электрондық поштасында.

The New York Times стиль кітабы, деп қосты ол, «екпін белгілері француз, итальян, испан, португал және неміс сөздері мен атаулары үшін қолданылады» деп қосты. Ол былай деді: Уақыт стиль алты белгіні шақырады: the өткір акцент , the ауыр акцент , the циркумфлекс , the седиль , the екпін белгісі , және умлаут .”

Ол сонымен қатар диакритикалық белгілер туралы жазған Джесси Вегманның мақаласына сілтеме жасады Көшіру редакторы , «Диакритиктерге екпін» деген тақырыппен. Бұл оқиға, ол атап өткендей, көшірме редакторларына сауалнама жүргізіп, «бәрінен бұрын бір нәрсені тапты: көшірме редакторлары диакритикалық белгілер туралы ойлауға таңғаларлық уақыт жұмсайды, өйткені оларды пайдаланудың жалпы қабылданған бірыңғай стандарты жоқ».

Билл Уолш, «Үтірге өту: баспада қателесуі мүмкін көптеген нәрселер туралы және олардан қалай аулақ болуға болатыны туралы нұсқаулық» кітабының авторы және ұлттық үстелдің көшірме редакторы The Washington Post , бұл мәселе бойынша менің сұрағыма электрондық пошта арқылы жауап берді: «Екпінді қолдануға тырысатын кез келген газет, егер ол сымсыз көшірме қолданбаса, сәйкессіздікке ұшырайды».

Оның пікірінше, сым қызметтері мұндай белгілерді пайдаланбайтындықтан, көшіру редакторлары біреуін қолдануы мүмкін әрбір атауды қадағалап, қажет пе екенін сұрауы керек. «Әрине, бұл мүмкін емес», - деп жазды ол.

«Қарсы нүкте - біз мүмкіндігінше дұрыс болу үшін бар күшімізді салуымыз керек», - деп қосты ол. «Бірақ мен мұны дұрыс деп санамаймын. Ағылшын тілі диакритиктердің тілі емес, біз ағылшын тілінде жазамыз».

Уолш бұл оның жеке көзқарасын білдіретінін және оны көрсетеді The Washington Post кейбір диакритикалық белгілерді қолданады. Егер қағаз атқа тильде қажет екенін тексере алса, ол оны пайдаланады. Бірақ бұл тілде, an ñ және n испан тіліндегі әр түрлі әріптер екендігі дәлелденгендіктен, деп жазды ол. «...Тильданы алып тастау емле қате болып табылады — өткір немесе ауыр екпін таңбасын қалдырудан гөрі күрделі қате», - деп жазды ол.

Әлбетте, мен бұл азырақ қателік дегенмен келіспеймін. Бірақ бұл жағдайда менің жеке көзқарасым бар, өйткені оның есімінің дұрыс жазылуын қалайтын кез келген адам болады деп ойлаймын. Дегенмен, мен Уолш және басқа көшірме редакторлары айтқан алаңдаушылықтарды түсінемін. Газеттiң тiлiнiң және көшiрмесiнiң дәлдiгiнiң қақпашысы болғандықтан, олар өз рөлдерiне байыпты қарайды. Және олар керек.

Кларк П. Стивенс, көшірме үстелдерінің аға редакторы Los Angeles Times, ұқсас алаңдаушылықтарын білдірді және де осы мәселемен байланысты жеке элементті мойындады. «Ең алаңдатарлық аспект (екпін белгілеріне қатысты) атауларға түседі. Өйткені атаулар солай саналады қасиетті», - деді ол телефонмен сұхбат барысында.

Ол кейбір адамдар өздерінің есімдері екпін белгісін қажет ететінін білмеуі мүмкін екенін және көптеген латындықтар оларды мұнда қолданбауы мүмкін екенін айтты. «Менің ойымша, біз (жүрген сайын) барлық тиісті атауларға белгілер қою үшін қандай да бір ымыраға келу шарасын жасаймыз деп ойлаймын, бірақ мен мұны істейтінімізге сенімді емеспін», - деді Стивенс.

Консистенция факторы мен хабарласқан басқа көшірме редакторлары сияқты Стивенсті алаңдатады. Шындығында, Стивенс Poynter Online сайтын тексерген кезде ол менің атымда екпін белгісі пайда болғанымен, сайттың басқа жеріндегі екпінді тұрақты түрде қамтымайтынын анықтады. Бұл стиль мәселесі болды ма? Шатасу? Компьютер басқарады?

«Бұл мәнсіз бе? Бұл сізге немесе одан да маңыздысы оқырмандарға қызмет көрсете ме?» ол маған электронды пошта арқылы көшіру редакторларының осы мәселеге қатысты қиындықтарын егжей-тегжейлі түсіндіруге тырысты.

Тағы да, мен мұның күрделілігін бағалаймын киксотикалық мен айналысатын жоба. Бірақ бұл заңдылық шығар, өйткені менің арғы ата-әжелерім жазушы Мигель де Сервантес Дон Кихотты (испанша Кихот) жел диірмендерімен қисайтуға жіберген елден шыққан. (Егер менің орта мектебімдегі испан мұғалімі мұны оқып жатса, ол маған екпін белгілерін дұрыс жерде алу үшін қанша талап қою керектігін электронды пошта арқылы жіберуі мүмкін.)

Сондықтан маған мынаны ұсынуға рұқсат етіңіз: егер біреу оның аты-жөнінің дұрыс жазылуын сұраса - бұл тексеруге болатын диакритикалық белгіні пайдалануды білдіреді - оны пайдаланыңыз.

Уолш «Үтірге өтуде» тағы бір тіл мәселесін қарастырады: сөзді қолдану, гей . «Иә, иелену гей гомосексуалдар бізді өте жақсы синонимнен айырды бақытты», ол жазады. «Бірақ соңғы қолдану - және, шынын айтқанда, бұл шағым біршама шаршайды. Жаңа қолдану? Бұл жерде. Бұл таңқаларлық. Соған үйреніңіз» деп жауап берді.

Мен дәл сол дәлелді екпін белгілеріне қатысты қолданғым келеді. Осындай есімдері барлар осында. Бізге үйреніңіз.

Кейінгі электрондық поштасында AP-тегі Голдштейн былай деп атап өтті: «Менің пікірімше, екпін белгілерін қолдану барлық жарияланымдарда, соның ішінде күнделікті басылымдарда көбейеді, бірақ баяу, өйткені (1) технология физикалық қиындықтарды жояды ( көптеген стандартты екпін белгілері үшін пернетақтада пернелер жоқ); және (2) тіл халықаралық сөздерді қабылдауды жалғастыруда және олар негізгі ағымға көбірек таныс болады».

Ақырында, бұл тақырып мені Роберт Маккрум, Уильям Крэн және Роберт МакНейлдің «Ағылшын тілінің тарихын» шолуға жіберді. Кітап ағылшын тілі қалай жаңа сөздердің иммиграциясын осы ел жаңа иммигранттарды қалай қарсы алса (немесе қарсы алуға тырысса) қалай құптаған дамып келе жатқан тіл екенін көрсетеді.

Кітапта Х.Л.Менкеннің 1919 жылы «Американдық тілде» жазған бір сөзі бар, ол тілге мән беретін біздің барлығымыз есте сақтағысы келеді:

«Тірі тіл – үнемі ұсақ қан кетулерден зардап шегетін адамға ұқсайды, және оған бәрінен бұрын басқа тілдерден жаңа қанның тұрақты транзакциялары қажет. Қақпа көтерілген күні ол өле бастайды».